کاشت،داشت و برداشت ذرت

ذرت خوب

كاشت، داشت، برداشت ذرت

دوره‌هاي رشد ذرت : بطور كلي از كاشت داشت و برداشت ذرت چهار دوره متمايز مي‌توان تشخيص داد . از دوره رشد خفيف : اين دوره از زمان سبز شدن شروع شده و تا 150 الي 20 روز از ظهور گلهاي نر ادامه دارد .

برای توضیحات بیشتر به ادامه ی مطلب مراجعه کنید

كاشت، داشت، برداشت ذرت

دوره‌هاي رشد ذرت : بطور كلي از كاشت داشت و برداشت ذرت چهار دوره متمايز مي‌توان تشخيص داد . از دوره رشد خفيف : اين دوره از زمان سبز شدن شروع شده و تا 150 الي 20 روز از ظهور گلهاي نر ادامه دارد .

2-دوره رشد سريع : از ظهور گلهاي نر تا حدود 10 روز قبل از شيري شدن دانه‌ها مي‌باشد در اين دوره وزن گياه به حداكثر و حساسيت آن به كم آبي به حد اعلال خود مي‌رسد .

3-دوره كاهش خفيف وزن : اين دوره پس از اتمام دوره دوم شروع شود و تا حدود 10 روز بعد از شيري شدت دانه‌ها ادامه مي‌يابد .

4-دوره كاهش شديد وزن : اين دوره به دنبال دوره قبل شروع شود و تا رسيدن كامل دانه طول مي‌كشد .

عوامل محيطي :

از ميان عوامل محيطي به دو عامل درجه حرارت و طوبت اشاره خواهيم داشت .

الف : درجه حرارت : به طور كلي يك گياه گرمسيري است به يخ بندان حساس است و در دوران زندگي به درجه حرارت بالا نيازمند است .

حداقل درجه حرارت در زمان جوانه زدن ذرت 10 درجه است ولي برخي از نژادهاي آن در زير 10 درجه هم به خوبي جوانه مي‌زنند بعد از كشت ذرت آب و هواي گرم جوانه زدن و ريشه را تسريع مي‌كند ولي گرماي شديد و كمبود رطوبت بويژه در زمان گلها و بويژه گلهاي نر ، خسارت زا است .

ب : رطوبت : مقدار رطوبت هوا و ميزان نزولات آسماني و زمان آن نقش مهمي در عملكرد ذرت داشته و كمبود نزولات يكي از عوامل محدود كننده كشت اين گياهان در مناطق خشك و نيمه خشك به شمار مي‌آيد در واقع كشت ديم ذرت در نقاطي امكان‌پذير است كه ميزان بارندگي ساليانه از 600 ميلي‌متر در دوره رشد كمتر نباشد لذا عملاً كشت در كشور ما كشتهاي بهاره آبي است مقاومت به خشكي ذرت در مراحل اوليه زندگي از مراحل بعدي آن بيشتر است .

عمليات كاشت :

1-آماده كردن زمين : زميني كه در آن كشت ذرت انجام مي‌شود در پائيز سال قبل آن شخمي به عمق 15 الي 20 cm و گاهي بيشتر مي‌زنند كه باعث مي‌شود باعث خاك نرم و بقاياي محصول قبلي و علفهاي هرز به عمق خاك برده مي‌شوند در ضمن پذيرش بارندگي زمين ذخيره رطوبت بالا مي‌رود در بهار بعد از سبز شدن علفهاي هرز با يك ديسك آنها را به عمق خاك برده و بعد از آن زمين را تسطيح كرده و بدين صورت زمين آماده كشت مي‌شود ( 1-شخم در پائيز 2-شخم در بهار 3-ديسك 4-لودر

2-طرق مختلف كاشت :

بسته به عوامل مختلف چون 1-نوع تهيه بستر بذر 2-تأمين رطوبت 3-رقابت با علفهاي هرز و پيشگيري از آسيب سرماي بهاره كاشت ذرت متفاوت است .1-از نظر نوع تهيه بستر بذر A– كشت رديفي B– كرتي-كشت روي مرز و حاشيه زراعتهاي ديگر.

ذرت كه بفارسي بلال نيز ناميده مي شود گياهي است يكساله و يك پايه داراي ساقه اي راست كه ارتفاع آن تا چهارمتر مي رسد.

ذرت گياه بومي آمريكاي مركزي و مكزيك است و از آنجا به نقاط ديگر دنيا راه يافته است.

برگهاي ذرت متناوب و دراز مي باشد . گلهاي نر ذرت بصورت خوشه اي بوده كه مركب از سنبل هاي قرمز روشن مي باشد . گلهاي ماده آن از 2تا 4 گل تشكيل شده در كنار برگ هاي ذرت قرار درد .

غشايي كه روي بلال را مي پوشاند سبز رنگ و مانند برگ مي باشد . دانه هاي كروي شكل ذرت در اطراف محور مركزي بلال قرار گرفته اند . اين دانه ها برنگ زرد يا قهو ه اي مي باشند .

تركيبات شيميايي:

رنگ زرد ذرت مربوط به موادي به نام زئين Zeine و زيازانتين Zeaxanthine مي باشد .

در صد گرم دانه ذرت خام مواد زير موجود است :

انرژي                       350 كالري

آب                           13 گرم 

پروتئين                     9 گرم

چربي                      4 گرم

مواد نشاسته اي       72 گرم

كلسيم                    22 ميلي گرم

سديم                     1 ميلي گرم

پتاسيم                   285 ميلي گرم

فسفر                     265 ميلي گرم

آهن                       2 ميلي گرم

ويتامين آ                 490 واحد

ويتامين ب 1           0/4 ميلي گرم

ويتامين ب 2            0/12 ميلي گرم

ويتامين ب 3            2/2 ميلي گرم

ارسنيك                  30 ميلي گرم

كاكل ذرت داراي مواد معدني مختلف و املاح پتاسيم و كلسيم مي باشد .

در صد گرم كاكل ذرت مواد زير موجود است :

گوگرد                        2/8 ميلي گرم

كلر                          3/6 ميلي گرم

فسفر                     5/2 ميلي گرم

سيليسيم               4 گرم

آهن                       0/06 ميلي گرم

كلسيم                   1/7 ميلي گرم

منيزيم                    1/4 ميلي گرم

سديم                   0/2 ميلي گرم

پتاسيم                 26/5 ميلي گرم

همانطور كه در جدول بالا مشاهده مي شود كاكل ذرت داراي مقدر زيادي پتاسيم است وبعلت وجود اين ماده معدني است كه كاكل ذرت ادرار آور است .

خواص داروئي:

خواص درماني ذرت

ذرت داراي ارزش غذايي فراواني است در آن بعلت نداشتن گلوتن (ماده چسب گندم) قابليت تهيه نان را ندارد . بنابراين براي تهيه نان ذرت در آنرا با در ساير غلات مخلوط مي كنند .

ذرت از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است "

1)پماد ذرت خشك كننده زخم ها مي باشد .

2)ذرت غذاي خوبي براي پيشگيري سرطان است.

3)استفاده مداوم از ذرت از كرم خوردگي دندان جلوگيري مي كند .

4)روغن ذرت كلسترول خون را پائين مي آرود .

5)روغن ذرت براي درمان اگزما و بيماريهاي پوستي مفيد است.

خواص درماني كاكل ذرت

 كاكل ذرت را قبل از رسيدن كامل ميوه يعني قبل از پژمدره شدن مي چينند و بسرعت خشك مي كنند . كاكل ذرت بعد از خشك شدن رنگ قهوه اي پيدا مي كند .

براي درست كردن دم كرده كاكل ذرت ،‌مقدر 30 گرم از آنرا در يك ليتر آب جوش ريخته و به مدت پنج دقيقه دم مي كنند .

1-دم كرده كاكل ذرت ادرار آور است و آرام كننده دستگاه ادراري است .

2-درد و ناراحتي هاي دستگاه ادراري را تسكين مي دهد .

3-سنگ مثانه ،‌التهاب ،‌ورم مثانه و درد مثانه را از بين مي برد .

4-كاكل ذرت بطور كلي دستگاه ادراري را تميز مي كند .

بغير از كاكل ذرت از برگ و ريشه وساقه بلال نيز استفاده طبي بعمل ميآيد .

1)جوشانده ساقه وسط بلال خونريزي از بيني را بند مي آرود.

2)براي دفع سنگ مثانه از جوشانده برگهاي بلال استفاده كنيد .

3)جوشانده ريشه ذرت براي سوزش مجاري ادراري مفيد است .

4)جوشانده وسط بلال درد شكم و معده را از بين مي برد .

5)در قديم براي معالجه سوزاك از جوشانده ساقه بلال استفاده مي كردند .

در مورد ذرت

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و ازخانواده گندمیان (گرامینه) متعلق بهگیاهان تک لپهمی‌باشد. گیاه ذرت ، تنهاغله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصول‌ترین غلهدنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس ازگندم وبرنج قرار می‌گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

مشخصات گیاه شناسی

ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطورمتناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقهاصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نامبلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است.

این شاخه‌ها ، میانگره‌های بسیار کوتاهی دارند که از این گره‌ها ، برگهای تغییر شکل یافته‌ای بوجودمی‌آید که هم دیگر و بلال را می‌پوشانند. بیرونی‌ترین این برگها ، برگی است کامل کهغلاف ، زبانک ، گوشواره و پهنک دارد. اما برگهای زیرین غیر کاملند. موقعی که ارتفاعساقه ذرت به 80 تا 120 سانتیمتر رسید، کلاله‌های ابریشم مانند یا کاکل ذرت به تعداددانه‌های ذرت موجود در بلال ، نمایان می‌شوند.

تولید کننده‌های ذرت

کشورهای عمده تولید کننده ذرت عبارتند از: ایالاتمتحده آمریکا ، یوگسلاوی و رومانی ، روسیه ، ایتالیا ، چین، آرژانتین، برزیل وآفریقای جنوبی. در ایران ذرت معمولا در گرگان و گنبد ، خوزستان ، کرمانشاه ، خراسان، گیلان و مازندران تولید می‌گردد.

تاریخچه

بررسیهایباستانشناسی و فسیل شناسی گیاهی نشان می‌دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعیعمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و بومی این نواحیاست. کریستف کلمب ، یک سال پس از ورود به قاره آمریکا ، بذر ذرت را با خود بهاسپانیا برد. این گیاه از آنجا به پرتقال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد. از آنجا هم این گیاه به قاره آفریقا و تعدادی از کشورهای آسیایی از جمله هند و ژاپنراه یافت.

انواع ذرت

ذرت نژادهای متعددی دارد که این گروهها بر اساس ویژگیهای بافتآندوسپرم دانه طبقه بندی می‌شوند.

ذرت بو داده

نوعی ذرت است که احتمالا بر اثرموتاسیون بوجود آمده است. پریکارپآن نازک است که این صفت برای تولید ذرتشیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ،آندوسپرم نشاسته‌ای را دربرگرفته است. دانه‌های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبتبه انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند که در موقع حرارت دادن، منبسط شده و تبدیل بهبخار می‌شوند.

بخار آب حاصل شده درون دانه نمی‌تواند به راحتی از لایهبیرونی سخت آندوسپرم خارج شود. به ناچار فشار زیادی به این لایه وارد می‌آورد ودانه را منفجر نموده و دانه پف می‌کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرتبو داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می‌باشد.

ذرت سخت

تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می‌باشد، با لایه سختیاز آندوسپرم پوشیده شده است. دانه‌های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهرباییهستند. دوره رشد آنها هم 80 تا 100 روز است. بلالهای بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.

ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت دارای مخلوطی ازنشاسته نرمو سخت می‌باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است،پروتئین بیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عملمی‌آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. ازخصوصیات ظاهری دانه آن، می‌توان به وجود نقطه‌ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشارهنمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته‌ای بوجود می‌آید.

ذرت نرم یا آردی

بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایهنازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی‌گیرد. دانه‌های آن بر خلاف نوع دنداناسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگهای مختلف یافت می‌شود،برای تزئین غذاها از آن استفاده می‌شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می‌توانبه همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.

ذرت شیرین

آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلافآندوسپرم ذرتهای دیگر ، حالت نشاسته‌ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمانرسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس بهدکسترینتبدیل می‌شود. ذرت شیرین انواعمختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می‌گیرد.

ذرت مومی

آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می‌باشد. برخلاف ذرتهای دیگرکه نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد،آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده‌ای دارد و نرم همهست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، درصنایع چسب‌سازیهم استفاده می‌شود.

شرایط لازم برای رشد گیاه

دما

ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی‌تواند آب و هوای بسیارگرم را تحمل کند. مناسب‌ترین محیط برای کشت آن ، ناحیه‌ای است که دمای آن دست کم بهمدت 3 تا 4 ماه متوالی ، 21 تا 32 درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسطتابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستانکمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ،کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.

آب

معمولا در مراحل گسترش برگها ،گردهافشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می‌پذیرد، گیاه ذرت بهآب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک ، آب و هوا و... قرار داردکه بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان‌پذیر می‌باشد.

خاک

میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسطبیشتر است. ذرت نسبت به کمبوداکسیژن کهناشی از رطوبت یا وجود لایه‌های فشرده زیرزمینی می‌باشد، بسیار حساس است. همچنینذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود 5.5 تا 8 هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن 6 می‌باشد. PH کمتر از 6 معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش می‌دهد.

زمان کاشت ذرت

بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگرادباشد. اگر کشاورز قادر نیست که دمای خاک را اندازه‌گیری نماید، می‌تواند از میانگیندمای هوا در ساعت 7 صبح و 12 ظهر استفاده کند.

کود

کود شیمیایی ، بویژه کودهایی که داراینیتروژن ،فسفر،پتاسیم،کلسیم،منیزیم وگوگرد و همچنین ،منگنز،آهن،روی ومولیبدنباشند برای بالا بردن سطح تولید ذرتبسیار ضروری هستند. مناسب‌ترین زمان برای استفاده از کود ، در بهار و قبل ازبذرکاری یا هم زمان با آن است. بهترین روش برای ریختن کود ، به فاصله 5 سانتی ازبذر و به عمق 3 تا 5 سانتی متری از بذر می‌باشد.

آفات و بیماریهای ذرت

از بیماریهای مهم گیاه ذرت ،سیاهک ذرتوسیاهک خوشه ذرتمی‌باشد. عامل این دو بیماریبه ترتیب ، U.maydis و Sphacelotheca reiliana می‌باشند. بیماری سیاهکمعمولی ، برگها و ساقه‌ها را آلوده نموده و سیاهک بلال ذرت ، گل ماده یا بلال راآلوده نموده و توده‌ای از اسپورهای قارچ را جانشین بافتهای سالم گیاه می‌کند. بیماریهای عمده برگ ذرت عبارتند از: زنگ برگ و پژمردگی باکتریایی ، پوسیدگی دانه ،خوشه ، ریشه و ساقه هم از بیماریهای قارچی هستند که بندرت دیده می‌شوند. ضدعفونینمودن بذر ذرت باتیزام،ارتوسایدوارازاندر کنترل این بیماریها مفیدند.

برداشت محصول

برای برداشت محصول ، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصدباشد. اگر قرار باشد که محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت رامی‌توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد. امروزه برداشت بلال را با دستگاههایبلال چین و همچنین جدا نمودن دانه‌های ذرت را از بلال ، با دستگاه دانه کن انجاممی‌دهند. دستگاه بلال چین ، بلالها را از بوته می‌چیند و غلافهای آن را جدا می‌کند. دستگاه دانه کن هم دانه‌های ذرت را از بلال جدا می‌نماید. برای انبار کردن دانه‌هایبلال ، باید رطوبت آنها را به 17 درصد رساند. دمای انبار نباید بیش از 10 درجهسانتیگراد باشد. البته دانه‌های با رطوبت بیش از 17 درصد را می‌توان در دماهایبالاتر هم نگهداری نمود.

موارد استفاده از ذرت

دانه ذرت به رنگ سفید ، زرد یا مخلوطی از این دویافت می‌شود. خوراکهایی که با ذرت سفید تهیه می‌شوند، معمولا مرغوب‌ترند. دانه ذرتدارای سه بخش آندوسپرم ، گیاهک و پریکارپ است. پروتئین موجود در دانه به عواملمختلفی از جمله محیط ، نوع گیاه و شرایط کشت و زراعت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصدمتغیر است. پروتئین عمده ذرتزئینمی‌باشد نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا می کنند.

میزان روغن دانه ذرت ، 4درصد بوده که بیشتر در گیاهک قرار دارد. از گیاه ذرت استفاده‌های مختلفی می‌کنند. از آسیاب نمودن دانه ذرت ، آرد ذرت تهیه می کنند که خود در تهیه غذاهای مختلف بکارمی‌رود. از ساقه و برگهای ذرت در صنایع کاغذ و مقوا سازی و همچنین تولید کاغذدیواری استفاده می‌کنند. از آرد ذرت در تولید چسب ، صابون و از نشاسته آن در صنایعرنگرزی ، داروسازی ، مرکب سازی و پلاستیک سازی استفاده می‌نمایند.